Φωνολογική Επίγνωση
Τι είναι
Η φωνολογική επίγνωση αναφέρεται στην κατανόηση ότι οι λέξεις αποτελούνται από διακριτά μέρη και στην ικανότητά χρήσης αυτών των φωνολογικών μερών. Η φωνολογική επίγνωση αφορά το επίπεδο της κάθε λέξης και διακρίνεται σε επίγνωση για την ύπαρξη συλλαβών και επίγνωση για την ύπαρξη φωνημάτων. Το παιδί κατανοεί ότι κάθε λέξη αποτελείται από συγκεκριμένες συλλαβές και φωνήματα, που μπορεί να τα αναγνωρίσει, να τα μετρήσει, να τα απομονώσει ή να τα συνθέσει για να φτιάξει άλλες λέξεις.
Γιατί είναι σημαντική
Η καλλιέργεια της φωνολογικής επίγνωσης αναδείχθηκε τις τελευταίες δεκαετίες σε μία πολύ σημαντική δεξιότητα που σχετίζεται ιδιαίτερα με την αναγνωστική δεξιότητα. Για να μάθει το παιδί να διαβάζει και να γράφει, πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι οι λέξεις που παράγει προφορικά διακρίνονται σε συλλαβές και φωνήματα, ώστε να μπορέσει στη συνέχεια να συνδέσει τα φωνήματα με τα γραφήματά τους. Έτσι, για να περάσει το παιδί ομαλά από τον προφορικό στο γραπτό λόγο αξιοποιεί τη φωνολογική επίγνωση.
Ερευνητική τεκμηρίωση
Η επιστημονική κοινότητα έχει διεξάγει πλήθος ερευνών για τη διερεύνηση του ρόλου της φωνολογικής επίγνωσης στην ανάπτυξη της αναγνωστικής δεξιότητας των παιδιών. Μέσα από αυτές τις έρευνες η φωνολογική επίγνωση έχει αναδειχθεί ως κύριος και αξιόπιστος δείκτης πρόβλεψης της δυσλεξίας αλλά και συνολικά της αναγνωστικής επίδοσης. Με βάση αυτή την τεκμηρίωση, η καλλιέργειά της αποτελεί οργανικό στοιχείο όλων των αποτελεσματικών παρεμβάσεων στις αναγνωστικές δυσκολίες.
ebook φωνολογικής επίγνωσης
Εκπαιδευτικά παιχνίδια Rocket Cards & Rocket Frames
Rocket Cards
Rocket Frames
Η επιστήμη πίσω από τα Rocket Cards & Rocket Frames
H φωνολογική επίγνωση είναι ισχυρός δείκτης πρόβλεψης της χαμηλής αναγνωστικής επίδοσης και της δυσλεξίας από την προσχολική ηλικία. Αυτό σημαίνει ότι εάν τα παιδιά δεν υποστηριχθούν στην αναγνώριση των φωνημάτων μέσα στη λέξη, θα δυσκολευθούν να μεταβούν αποτελεσματικά στην επιτυχή ανάγνωση και τη γραφή. Γι’ αυτό το λόγο προτείνουμε συγκεκριμένες δραστηριότητες και υλικό.
Τα παιδιά αναπτύσσουν τη φωνολογική τους επίγνωση, εάν διδαχθούν κατάλληλα. Μέσα από μεγάλο αριθμό ερευνών έχει αποδειχθεί ότι η φωνολογική επίγνωση μπορεί να διδαχθεί και να βελτιώσει σημαντικά την αναγνωστική επίδοση όλων των παιδιών. Ειδικά για την υποστήριξη των μαθητών με δυσλεξία, η διδασκαλία της φωνολογικής επίγνωσης προτείνεται από τις ευρωπαϊκές και διεθνείς επιστημονικές οργανώσεις. Επιπλέον, η καλλιέργεια των δεξιοτήτων φωνολογικής επίγνωσης αποτελεί οργανικό μέρος όλων των αποτελεσματικών προγραμμάτων για τη διδασκαλία μαθητών με δυσλεξία.
Η καλλιέργεια της φωνολογικής επίγνωσης είναι σημαντική για όλα τα παιδιά. Μπορεί να ξεκινά από την προσχολική ηλικία και είναι απολύτως απαραίτητη για παιδιά με αναγνωστικές δυσκολίες. Όταν τα παιδιά υποστηριχθούν εγκαίρως στην ανάπτυξη της φωνολογικής τους επίγνωσης και στην αναγνώριση της γραφοφωνημικής αντιστοιχίας, μπορούν να αποφύγουν την αποτυχία στην ανάγνωση. Αντίθετα, εάν δεν υπάρξει έγκαιρη παρέμβαση, οι αναγνωστικές δυσκολίες μπορεί να έχουν μόνιμο χαρακτήρα.
Τα παιδιά ανταποκρίνονται στη διδασκαλία όταν αυτή αντιστοιχεί στο επίπεδο της φωνολογικής τους επίγνωσης και στοχεύει στις ατομικές τους δυσκολίες. Μέσα από δομημένες δραστηριότητες φωνολογικής επίγνωσης τα παιδιά μαθαίνουν να χειρίζονται προφορικά τις λέξεις είτε σε συλλαβικό είτε σε φωνημικό επίπεδο ανάλογα με τις ανάγκες τους. Επιπλέον, έχουν τη δυνατότητα να ασκούνται σε επιμέρους δεξιότητες όπως αυτή της ομοιοκαταληξίας, της αναγνώρισης μεμονωμένης συλλαβής ή φωνήματος, της σύνθεσης και της ανάλυσης λέξεων.
Στις Rocket Cards και στα Rocket Frames, έχουμε οργανώσει συστηματικά τις λέξεις και τις δραστηριότητες, για την αποτελεσματικότερη διδασκαλία. Στις επιλεγμένες λέξεις περιλαμβάνονται όλα τα φωνήματα, σε πολλαπλούς συνδυασμούς και θέσεις. Επιπλέον, οι λέξεις έχουν οργανωθεί και ανάλογα με το μέγεθός τους και ανάλογα με τη φωνολογική τους δομή. Οι λέξεις αριθμούνται και κωδικοποιούνται χρωματικά, ώστε να μην χάνεται πολύτιμος χρόνος από τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς στην αναζήτηση λέξεων.
Τα παιδιά κατανοούν σταδιακά μέσα από σαφή διδασκαλία τον τρόπο οργάνωσης και δομής της γλώσσας και τις σχέσεις μεταξύ των φωνολογικών μονάδων μιας λέξης. Σε ένα πρώτο στάδιο μαθαίνουν να συμβολίζουν τις συλλαβές ή τα φωνήματα με πούλια.
Όταν είναι σε θέση να χειρίζονται τα φωνήματα μιας λέξης, γίνεται η εισαγωγή των γραμμάτων και κατευθύνονται στην αναγνώριση της αντιστοιχίας μεταξύ φωνημάτων και γραμμάτων.
Στην περίπτωση των παιδιών με δυσλεξία είναι απαραίτητη αυτή η σαφής υποστήριξη για την επιτυχή μετάβαση από τον προφορικό στο γραπτό λόγο.
Τα παιδιά με δυσλεξία χρειάζονται πολλές επαναλήψεις σε κάθε δεξιότητα πριν αυτοματοποιήσουν την αξιοποίησή της. Γι’ αυτό και για κάθε δεξιότητα φωνολογικής επίγνωσης προτείνουμε πολλές δραστηριότητες, και πολλά επίπεδα καλλιέργειάς της. Με αυτό τον τρόπο, τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να ασκηθούν με έμφαση στην αρχή, στη μέση ή στο τέλος μιας λέξης, με έμφαση σε φωνήεντα, σύμφωνα ή συνδυασμούς φωνημάτων, σε ευκολότερο ή δυσκολότερο πλαίσιο.
Όλα τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όταν συμμετέχουν ενεργητικά σε ευχάριστες δραστηριότητες. Πιστεύουμε ότι η αξιοποίηση των ελκυστικών, πολύχρωμων καρτών, των Rocket Frames, και των πολλών προτεινόμενων αλληλεπιδραστικών δραστηριοτήτων, εξασφαλίζει την ενεργητική μάθηση των παιδιών.
Τα παιδιά επωφελούνται από την εντατική ατομική διδασκαλία αλλά και από την διδασκαλία σε μικρές ομάδες, όπου τους δίνεται η ευκαιρία μάθησης μέσα από την παρακολούθηση των υπόλοιπων παιδιών. Έτσι, για τη μεγιστοποίηση του μαθησιακού αποτελέσματος προτείνουμε ατομικές και ομαδικές δραστηριότητες.